Η θαλαμηγός Mignonette σάλπαρε στις 19 Μαΐου 1884 με προορισμό την Αυστραλία με πλήρωμα τεσσάρων ανθρώπων: Τους καπετάνιους Tom Dudley, Edwin Stephens, Edmund Brooks και τον 17χρονο ναυτικό Richard Parker. Στις 5 Ιουλίου 1884, μετά από θύελλα, ένα κύμα χτυπά τη θαλαμηγό με αποτέλεσμα να προκαλέσει τη βύθιση της μέσα σε περίπου 5 λεπτά.
Το πλήρωμα εγκατέλειψε το σκάφος και επιβιβάστηκε σε λέμβο, καταφέρνοντας να πάρει μαζί του μόνο δύο κονσέρβες γογγύλια. Δεν είχαν ούτε πόσιμο νερό. Η πρώτη κονσέρβα κράτησε μέχρι την 7η Ιουλίου. Ο Brooks στη συνέχεια εντόπισε μια χελώνα, την οποία μοιράστηκε με το υπόλοιπο πλήρωμα. Ήπιαν το αίμα της και έφτασαν στο σημείο να φάνε ακόμη και τα κόκαλα της. Η δεύτερη κονσέρβα κράτησε μέχρι τις 15 με 17 Ιουλίου.
Ο 17χρονος Parker αρρώστησε περίπου στις 20 Ιουλίου, ίσως από την κατανάλωση θαλασσινού νερού και ο Dudley πρότεινε τότε στους Brooks και Stephens να «θυσιάσουν» τον Parker για να ζήσουν. Ο Brooks αρχικά αρνήθηκε. Στις 23 με 24 Ιουλίου, ο Parker έπεσε σε κώμα και τότε ο Dudley μαζί με τον Stephens σκέφτηκαν να τον θανατώσουν όσο έμενε ακόμα ζωντανός, προκειμένου να μπορέσουν να πιουν το αίμα του. Ο Dudley είπε πρώτα μια προσευχή και τη συνέχεια έμπηξε το μαχαίρι στο λαιμό του Parker, κόβοντας την σφαγίτιδα φλέβα και προκαλώντας έτσι τον θάνατο του.
Ο Dudley περιγράφει τη στιγμή της διάσωσης τους στο ημερολόγιο του με την ακόλουθη φράση: «την εικοστή τέταρτη μέρα, καθώς τρώγαμε το πρωινό μας…». Το πρωινό ήταν ότι είχε απομείνει από το άψυχο σώμα του 17χρονου ναυτικού.
O καπετάνιος αποτελεί στη περιγραφή του ένα παράδειγμα ενεργοποίησης ενός μηχανισμού άμυνας που είναι γνωστός ως «μόνωση» (isolation). O Φρόυντ περιέγραψε τον μηχανισμό αυτόν στο «Αναστολή, σύμπτωμα και άγχος» και χρησιμοποιώντας τον όρο «απώθηση του συναισθήματος» τόνισε την ικανότητα του ατόμου να αποφεύγει ολοκληρωτικά τον συναισθηματικό παράγοντα, κατά την ανάμνηση και την περιγραφή ενός γεγονότος. Έτσι, επιστρέφοντας στο παράδειγμα, ο Dudley δε μιλά για τον νεκρό ναύτη. Αναφέρει την πράξη κανιβαλισμού ως «πρωινό», σαν μια πράξη ρουτίνας στην καθημερινότητα του, χωρίς την παραμικρή συναισθηματική φόρτιση.
Πέρα από την ενεργοποίηση της μόνωσης σε ψυχοπαθολογικές περιγραφές όπως οι έμμονες ιδέες που ασυνείδητα απομονώνουν μία συγκεκριμένη σκέψη από τις υπόλοιπες, η μόνωση αποτελεί μια διαδικασία που μπορεί να βοηθήσει το άτομο να προσαρμοστεί σε μία δύσκολη και ιδιαίτερα αγχογόνο κατάσταση.
Θύματα βιασμών που περιγράφουν με ψυχραιμία την τραυματική εμπειρία τους με όλες τις λεπτομέρειες, επιζώντες μαζικών καταστροφών όπως αυτές του Ολοκαυτώματος, της τρομοκρατικής επίθεσης της 11ης Σεπτεμβρίου στην Αμερική, του φονικού τσουνάμι στην Φουκουσίμα μας προκαλούν εντύπωση με τη νηφαλιότητα στα πρόσωπα τους όταν προχωρούν σε ανατριχιαστικές λεπτομέρειες, σαν να μην βίωσαν άμεσα τα συμβάντα, αλλά να αποτέλεσαν παρατηρητές αυτών.
Η μόνωση ενός τραγικού συμβάντος από συναισθηματικές επενδύσεις δίνει τη δυνατότητα στα άτομα αυτά να ελέγξουν τις συνέπειες των εμπειριών τους και να προσαρμοστούν κατά την καθημερινή αντιμετώπιση της πραγματικότητας. Η δυνατότητα αυτή δίνει στο άτομο την ευχέρεια της περιγραφής και του χειρισμού της ανάμνησης, χωρίς να του προκαλέσει συναισθήματα που σε διαφορετική περίπτωση θα ήταν ίσως και εξαιρετικά δύσκολο να διαχειριστεί. Πρόκειται για έναν αμυντικό μηχανισμό που χαρακτηρίζεται από πολλούς ψυχαναλυτές ως ο πλέον πρωτόγονος , αφού απωθεί στο ασυνείδητο το προσωπικό συναισθηματικό κόστος. Από την άλλη πλευρά, όταν αυτός ο μηχανισμός άμυνας κυριαρχεί σε επίπεδο προτύπου ζωής, τότε μπορεί να δημιουργήσει τον λεγόμενο ψυχαναγκαστικό χαρακτήρα του ατόμου.
Α. Αποστολοπούλου, Ψυχολόγος.
(φωτογραφία: Το Ολοκαύτωμα, έργο του γλύπτη George Segal στο μνημείο των θυμάτων του Ολοκαυτώματος, στο Σαν Φρανσίσκο της Καλιφόρνια)
Το 23ο Γράμμα 